Jak stworzyć własny dziennik wiadomości: brutalna rzeczywistość, ukryte szanse i wszystko, czego nie powie ci mainstream

W czasach, w których informacja stała się walutą, a szum medialny coraz trudniejszy do odfiltrowania, coraz więcej osób zadaje sobie kluczowe pytanie: jak stworzyć własny dziennik wiadomości i wyjść poza schematy narzucane przez główne media? Czy jesteś zmęczony powtarzalnością treści, polityczną presją i reklamową papką, która zalewa feedy? Czy masz dość tego, że Twój głos ginie wśród clickbaitów, a istotne dla Ciebie kwestie spychane są na margines? Dziś, kiedy polskie media balansują między autocenzurą a komercją, a aż 40% Polaków boi się dezinformacji (WeNet, Digital 2024), tworzenie własnego dziennika staje się nie tylko aktem niezależności, ale i odwagą w walce o autentyczność. W tym artykule rozbieram na czynniki pierwsze proces budowy własnego medium: od brutalnych prawd, których nie znajdziesz w podręcznikach, przez ukryte szanse lokalnych inicjatyw, aż po rewolucyjne narzędzia AI, które mogą wynieść Twój głos ponad medialny hałas. Będzie o mitach, o cenzurze, o pieniądzach, o tym, dlaczego coraz więcej ludzi rzuca wyzwanie mediom i jak nie stracić siebie w walce o zasięgi. Przeczytaj do końca i przekonaj się, dlaczego tworzenie dziennika wiadomości to nie tylko projekt, ale manifest wolności na miarę XXI wieku.

Dlaczego coraz więcej ludzi rzuca wyzwanie mediom? fenomen lokalnych dzienników

Kiedy narodziła się potrzeba własnych wiadomości?

Potrzeba tworzenia własnych źródeł informacji nie pojawiła się nagle – narastała latami, w rytm rozczarowań i utraty zaufania do mainstreamowych mediów. Według najnowszych badań z 2024 roku, Polska zajmuje dopiero 47. miejsce w światowym rankingu wolności prasy, mimo awansu o 10 pozycji (WirtualneMedia, 2024). Warto pamiętać, że ten wynik to nie tylko statystyka, ale realna diagnoza systemowej choroby informacyjnej: polityczne naciski na media publiczne i reklamowa zależność prywatnych redakcji sprawiają, że wiele głosów ginie, zanim zdąży wybrzmieć.

Jak zauważa w rozmowie z Demagogiem ekspert z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka:

"Kryzys zaufania do mediów ogólnokrajowych powoduje, że coraz więcej Polaków szuka lokalnych, niezależnych źródeł wiadomości. To nie tylko moda – to autentyczna potrzeba samoorganizacji społecznej." — Demagog, 2024

Jak niezależne dzienniki zmieniają krajobraz informacji w Polsce?

Wbrew pozorom, siła lokalnych mediów nie polega na ich zasięgu, ale na autentyczności i bliskości – to tutaj rzeczywistość przestaje być abstrakcyjnym nagłówkiem, a staje się problemem sąsiada zza ściany. Aktualne dane pokazują, że w 2024 roku sprzedaż dzienników lokalnych wynosiła ok. 309 tys. egzemplarzy dziennie (WłasnaGazeta.pl, 2024), mimo że tradycyjna prasa traci na znaczeniu.

Lokalne dzienniki:

• Pozwalają społecznościom mówić własnym głosem, niezależnym od interesów reklamodawców i polityków.
• Szybciej wychwytują i komentują lokalne problemy – od wycinki drzew po nieuczciwe przetargi.
• Budują większe zaufanie – według ekspertów, mieszkańcy chętniej wierzą sąsiadowi niż anonimowej korporacji medialnej.
• Są katalizatorem oddolnej aktywności – mobilizują do wspólnotowych działań, edukują i łączą ludzi wokół wspólnych spraw.
• Rozwijają się dzięki nowym modelom cyfrowym: e-wydania, subskrypcje, newslettery – tam, gdzie papier przegrywa, internet daje drugie życie.

Co pcha ludzi do działania? Frustracja kontra misja

Za decyzją o stworzeniu własnego dziennika stoi często frustracja – nie tylko wobec nachalnych reklam, ale przede wszystkim wobec poczucia, że kluczowe tematy są systemowo pomijane. Według raportu Digital 2024, aż 41,8% Polaków martwi się o to, jak wykorzystywane są ich dane podczas konsumpcji treści medialnych (WeNet, 2024). To właśnie nieufność napędza oddolne inicjatywy, ale prawdziwy sukces przychodzi wtedy, gdy frustrację przekuwa się w misję.

Według słów jednego z twórców niezależnych newsletterów:

"Pierwszy artykuł napisałem ze złości, kolejne – bo ludzie zaczęli odzywać się z własnymi historiami. Wtedy zrozumiałem, że dziennik to nie miejsce na ego, tylko na dialog." — cytat z anonimowego wywiadu dla dziennik.ai

Największe mity o tworzeniu własnego dziennika wiadomości

Czy własny dziennik to tylko blog? obalamy stereotypy

Wielu początkujących twórców utożsamia własny dziennik z prostym blogiem. To poważny błąd, który może zamknąć drogę do prawdziwego wpływu. Różnica między blogiem a dziennikiem polega nie tylko na formie, ale przede wszystkim na intencji i odpowiedzialności za słowo.

Dziennik wiadomości : Platforma o regularnej częstotliwości publikacji, z jasną misją informacyjną, opartą na fact-checkingu i odpowiedzialności redakcyjnej. Często korzysta z zespołu współtwórców i narzędzi do dystrybucji treści (newsletter, e-wydania, aplikacje).

Blog : Osobista forma wyrazu, subiektywny charakter, brak formalnej weryfikacji informacji. Blog koncentruje się na opiniach, dziennik – na aktualnych, sprawdzonych wiadomościach.

Newsletter niezależny : Cyfrowa forma dziennika, często oparta na subskrypcjach, łącząca cechy bloga i dziennika. Odpowiedzialność za treść jest równie wysoka jak w klasycznym medium.

AI nie zastąpi dziennikarza – prawda czy mit?

Powszechnie powtarzany mit głosi, że sztuczna inteligencja już teraz wypiera klasyczne dziennikarstwo. Tymczasem najnowsze raporty Digital 2024 jasno pokazują: AI jest narzędziem wspierającym, ale nie zastępującym twórców. Kluczowo liczą się umiejętności krytycznej analizy i kreatywność w selekcji tematów (Digital 2024).

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Digital 2024, WeNet, Empemedia

AI to akcelerator, nie kreator sensu. Bez człowieka żaden algorytm nie stworzy opowieści, która porusza i wywołuje debatę. Kluczem jest współpraca, nie ślepa wiara w „sztuczną mądrość”.

Legalność, ryzyko, cenzura – co naprawdę grozi niezależnym?

Każdy, kto myśli o własnym dzienniku, musi zmierzyć się z pytaniem: „Czy to w ogóle legalne?” W Polsce prawo prasowe jasno definiuje, kto może publikować, jak i za co odpowiada – ale diabeł tkwi w szczegółach. Największe realne ryzyka to:

• Odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich i ochronę danych osobowych (RODO).
• Ryzyko pozwów za zniesławienie – nawet jeśli piszesz prawdę, musisz to udowodnić.
• Cenzura administracyjna i autocenzura – presja środowiskowa może być równie groźna jak oficjalne zakazy.
• Ryzyko blokady konta lub platformy przez operatorów cyfrowych.

Jak podkreśla Helsińska Fundacja Praw Człowieka:

"Wolność słowa ma granice – wyznaczone przez odpowiedzialność za słowo. Ignorując prawo, narażasz się na konsekwencje nie tylko prawne, ale i wizerunkowe." — Helsińska Fundacja Praw Człowieka, 2024

Od pomysłu do publikacji: jak zacząć bez miliona złotych i sztabu prawników?

Mapa drogowa: krok po kroku do własnego dziennika

Nie potrzebujesz fortuny ani armii prawników, by wystartować z własnym dziennikiem wiadomości. Kluczem jest spryt, determinacja i konsekwentne trzymanie się wybranego kierunku.

1. Sprecyzuj misję i odbiorców. Zadaj sobie pytanie: dla kogo piszesz i dlaczego ktoś miałby czytać właśnie Ciebie?
2. Wybierz tematykę i format. Lokalne wiadomości, branżowe newsy, analizy? Wybierz to, co znasz i czujesz.
3. Zbuduj platformę. Blog, newsletter, własna strona czy platforma typu dziennik.ai – kluczowe jest łatwe zarządzanie treścią i bezpieczeństwo danych.
4. Zgromadź zespół lub społeczność. Nawet jednoosobowy projekt potrzebuje wsparcia: korekta, technologia, social media.
5. Dbaj o jakość i transparentność. Każdy tekst musi być zweryfikowany, a źródła jawne dla czytelnika.
6. Promuj swój dziennik. Social media, partnerstwa lokalne, SEO – nie licz na cud, licz na strategię.
7. Zadbaj o formalności. Regulamin, polityka prywatności, rejestracja działalności to podstawa bezpieczeństwa.

Jak wybrać tematykę i nie zginąć w tłumie?

Współczesny odbiorca ma przesyt informacji. Twoim celem nie jest krzyczeć głośniej niż inni, ale mówić wyraźniej i trafniej.

• Wybierz niszę, która nie jest jeszcze zagospodarowana przez mainstream (lokalne inicjatywy, tematy omijane przez duże media).
• Skup się na tematach, które budzą emocje i mają realny wpływ na Twoją społeczność.
• Analizuj trendy za pomocą narzędzi do monitorowania mediów i social listeningu.
• Konsultuj się z odbiorcami – ankiety i komentarze to skarbnica inspiracji.
• Bądź elastyczny: jeśli temat nie „chwyta”, nie bój się zmienić kierunku.

Dobre pozycjonowanie i unikalny punkt widzenia to Twoja najlepsza broń w walce o czytelnika. Nie bój się eksperymentować – to, co działa dziś, może za tydzień się zdezaktualizować.

Case study: sukces bez budżetu – historia Ani

Ania, studentka z małego miasta, wystartowała z lokalnym dziennikiem, kiedy zobaczyła, jak mało uwagi poświęca się problemom jej społeczności. Zaczynała od bloga, potem przerzuciła się na newsletter i współpracę z lokalnymi sklepami.

"Największym kapitałem okazało się zaufanie. Nie miałam pieniędzy na reklamę, ale ludzie sami zaczęli przesyłać mi historie i uwagi. Dziś wiem, że wiarygodność buduje się powoli, ale jest bezcenna." — cytat z rozmowy z Anią, dziennik.ai

Technologia kontra tradycja: platformy, narzędzia i AI w dziennikarstwie DIY

Porównanie najważniejszych platform – na czym się nie przejechać?

Wybór technologii to decyzja strategiczna – błędny wybór może zrujnować nawet najlepszą treść. Rynek oferuje szeroki wachlarz narzędzi:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy platform i opinii użytkowników

AI, automatyzacja i personalizacja – czy to przyszłość newsów?

Sztuczna inteligencja rewolucjonizuje nie tylko tworzenie treści, ale przede wszystkim ich dystrybucję i personalizację. W Polsce już 28 milionów osób to aktywni użytkownicy mediów społecznościowych, a 88,4% obywateli korzysta z internetu codziennie (Empemedia, 2024). AI pomaga filtrować szum informacyjny, szybko wykrywać fake newsy i analizować trendy.

• Narzędzia AI umożliwiają błyskawiczne podsumowania i rekomendacje treści, oszczędzając czas czytelników.
• Automatyzacja dystrybucji (alerty, powiadomienia) pozwala docierać do odbiorcy w najważniejszym momencie.
• Personalizacja sprawia, że odbiorca dostaje to, co jest dla niego naprawdę istotne, a nie to, co promuje algorytm korporacji.

Nowoczesne dzienniki, takie jak dziennik.ai, wykorzystują te technologie do generowania spersonalizowanych wiadomości lokalnych i krajowych, podnosząc jakość i trafność dostarczanych treści.

dziennik.ai – jak AI wspiera niezależnych twórców?

Dziennik.ai to przykład platformy, na której zaawansowane modele językowe generują i personalizują treści informacyjne. Dzięki temu niezależni twórcy mogą skoncentrować się na wyborze tematów i rzetelności, a technologia zadba o eliminację szumu informacyjnego i trafność rekomendacji.

Platforma nie tylko wspiera szybką publikację i dystrybucję, ale też umożliwia analizę trendów, co jest kluczowe w walce z dezinformacją. Użytkownik zyskuje narzędzie, które ewoluuje razem z jego potrzebami i społecznością.

Prawo, etyka i bezpieczeństwo: pułapki, których nie zobaczysz na pierwszy rzut oka

Co wolno, a czego nie? Kompas prawny dla dziennikarza niezależnego

Nieświadomość prawa nie zwalnia z odpowiedzialności. Każdy, kto publikuje treści w internecie, musi znać podstawowe zasady:

Prawo prasowe : Reguluje, kto może prowadzić dziennik, jakie obowiązki ma redaktor naczelny i w jakim stopniu odpowiada za opublikowane treści.

Ustawa o ochronie danych osobowych : Zobowiązuje do ochrony danych czytelników i informatorów, przewiduje wysokie kary za naruszenia.

Prawo autorskie : Każde wykorzystanie cudzych materiałów (zdjęcia, cytaty, filmy) wymaga zgody, chyba że mieści się w ramach dozwolonego użytku.

Pamiętaj, że granica między cytatem a plagiatem jest cienka. Każda publikacja powinna być opatrzona źródłem i zgodna z zasadami prawa cytatu.

Prywatność, RODO i ochrona źródeł – praktyczne minimum

W epoce cyfrowej prywatność staje się najcenniejszym towarem. Oto, o czym musi pamiętać każdy twórca dziennika:

• Zbieraj tylko te dane, które są absolutnie niezbędne (adres e-mail do newslettera, komentarze).
• Umożliwiaj szybkie i proste usunięcie konta i danych na żądanie użytkownika.
• Informuj jasno, jak przetwarzane są dane i kto ma do nich dostęp.
• Zabezpiecz dane silnymi hasłami i aktualizuj oprogramowanie, by uniknąć wycieków.
• Chron źródła informacji – anonimowość informatorów to podstawa wiarygodności dziennikarskiej.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie RODO i wytycznych GIODO

Jak zabezpieczyć się przed hejtem i pozwami?

Hejt i groźby prawne to codzienność w świecie niezależnych mediów. Odpowiednie działania prewencyjne zwiększają poczucie bezpieczeństwa i minimalizują ryzyko.

1. Opracuj jasną politykę moderacji komentarzy i zgłaszania nadużyć.
2. Korzystaj z narzędzi do wykrywania i blokowania spamu oraz botów.
3. Współpracuj z prawnikiem lub organizacją wspierającą niezależnych dziennikarzy.
4. Zbieraj i archiwizuj dowody na wypadek ewentualnych roszczeń (zrzuty ekranu, archiwum maili).
5. Informuj czytelników o swoich prawach i obowiązkach, budując kulturę szacunku i otwartości.

"Rzetelność i transparentność są najlepszą tarczą przeciwko pozwom i hejterom. Wszelkie działania defensywne muszą być realnie wdrożone, nie tylko deklarowane w regulaminie." — cytat z rozmowy z prawnikiem mediów cyfrowych, dziennik.ai

Twój głos, twoja społeczność: budowanie zaufania i lojalności czytelników

Co sprawia, że dziennik staje się fenomenem lokalnym?

Lokalny fenomen rodzi się z autentyczności, regularności i dialogu ze społecznością. Ludzie chcą czytać o sobie, swoich sąsiadach i sprawach, które ich dotyczą bezpośrednio – to klucz do lojalności.

• Regularne publikacje na temat wydarzeń z najbliższej okolicy.
• Współpraca z lokalnymi ekspertami, nauczycielami, społecznikami.
• Reagowanie na realne potrzeby i bolączki mieszkańców, nie na medialne „modne tematy”.
• Transparentność w finansowaniu i zarządzaniu – brak ukrytych reklam, jawność partnerstw.
• Otwartość na krytykę, dyskusję i reagowanie na feedback.

Komunikacja i feedback – jak nie zamknąć się w bańce

Bańka informacyjna to pułapka, w którą łatwo wpaść, prowadząc własny dziennik. Kluczowe jest aktywne poszukiwanie dialogu: otwarte sekcje komentarzy, regularne ankiety, spotkania online i offline, a także współpraca z innymi lokalnymi inicjatywami. Każdy konstruktywny głos jest okazją do poprawy i rozwoju projektu. Warto pamiętać, że negatywna opinia nie zawsze jest hejtem – czasem to jedyny sygnał, że coś wymaga zmiany.

Dobre praktyki to również transparentna moderacja komentarzy oraz regularna publikacja podsumowań feedbacku – pokazuje to, że liczysz się z głosem odbiorców i budujesz wspólnotę, a nie tylko własną markę.

Najważniejsze: nie bój się przyznać do błędu. To w oczach społeczności oznaka siły, nie słabości. Umiejętność publicznego przyjęcia krytyki buduje wiarygodność i ułatwia wychodzenie z trudnych sytuacji kryzysowych.

Jak reagować na kryzysy i fale dezinformacji?

W erze fake newsów kryzys może nadejść w każdej chwili. Odpowiedzialność za szybkie i rzetelne reagowanie to znak dojrzałości każdego dziennika.

1. Zweryfikuj każdy newralgiczny temat przed publikacją – nie powielaj niesprawdzonych informacji.
2. Publikuj sprostowania natychmiast po wykryciu błędu, informując odbiorców o przyczynach pomyłki.
3. Współpracuj z lokalnymi ekspertami i organizacjami fact-checkingowymi.

"Dezinformacja kwitnie tam, gdzie nikt nie pyta o źródła. Kryzys to szansa na pokazanie, że Twój dziennik stawia na prawdę, nie na sensację." — cytat z panelu o fact-checkingu, WirtualneMedia 2024

Monetyzacja i przyszłość: jak zarabiać na dzienniku bez sprzedawania duszy?

Najbardziej kontrowersyjne modele zarabiania – które działają naprawdę?

Dyskusja o pieniądzach w mediach niezależnych to wciąż temat tabu – niepotrzebnie. Klucz to transparentność i wybór modelu, który nie koliduje z misją projektu.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie analiz branżowych i case studies

Zarabianie na treściach nie musi oznaczać kompromisów. Jasno określone zasady, jawność źródeł finansowania i regularna komunikacja z odbiorcami to podstawa.

Partnerstwa, crowdfunding czy reklamy – co wybierają Polacy?

W Polsce obserwujemy rosnącą popularność crowdfundingu i subskrypcji cyfrowych – coraz więcej osób jest skłonnych płacić za treści, które uważają za wartościowe i niezależne. Społecznościowe wsparcie to nie tylko pieniądze, ale i dowód na autentyczne zaangażowanie odbiorców.

• Crowdfunding pozwala budować relację opartą na zaufaniu, a nie tylko transakcji.
• Subskrypcje cyfrowe wymuszają systematyczność i wysoką jakość – tylko wtedy czytelnik zostaje na dłużej.
• Lokalne reklamy, jeśli są jawnie oznaczone i nie wpływają na linię redakcyjną, mogą być cennym uzupełnieniem budżetu.
• Partnerstwa z organizacjami pozarządowymi otwierają dostęp do grantów i wiedzy, ale wymagają transparentności.

Jak nie stracić autentyczności w pogoni za zyskiem?

Granica między profesjonalizacją a utratą wiarygodności jest cienka. Największym kapitałem niezależnych dzienników jest zaufanie – nie sprzedawaj go za szybki zysk.

"Autentyczność nie polega na braku zarobku, lecz na jasnych zasadach. Czytelnik wybaczy reklamę, ale nie wybaczy zdrady zaufania." — cytat z debaty medialnej, Empemedia 2024

W praktyce oznacza to jawne oznaczanie materiałów sponsorowanych, unikanie niejasnych afiliacji i otwartą komunikację o finansowaniu. To nie moda, to konieczność w świecie pełnym podejrzeń i teorii spiskowych.

Przyszłość dzienników: AI, decentralizacja i nowe modele społecznego dziennikarstwa

Czy mikro-news to przyszłość lokalnej informacji?

Coraz większe znaczenie zyskują mikro-news – krótkie, zwięzłe wiadomości publikowane w czasie rzeczywistym przez członków lokalnych społeczności. To odpowiedź na przesyt informacyjny i potrzebę natychmiastowego reagowania.

• Szybkość dotarcia do odbiorcy – natychmiastowa publikacja zdjęć, nagrań, komentarzy.
• Większa autentyczność – relacje "z pierwszej ręki" bez zbędnej obróbki.
• Zaangażowanie społeczności – każdy może być reportem w swojej dzielnicy.
• Ryzyko dezinformacji – brak weryfikacji wymaga wsparcia narzędziami fact-checkingowymi.

Jak AI zmieni rolę dziennikarza w Polsce do 2030 roku?

Obecnie AI nie zastępuje dziennikarzy, ale zmusza ich do redefinicji roli: z „przekaźnika newsów” do „kuratora wiedzy” i analityka trendów. Dziennikarze coraz częściej korzystają z AI do monitorowania źródeł, automatyzacji powiadomień czy personalizacji treści.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Digital 2024, Empemedia

Inspiracje z zagranicy – czego możemy się nauczyć?

Polskie dzienniki mogą czerpać inspirację z projektów takich jak „The Bristol Cable” (Wielka Brytania) czy „Correctiv” (Niemcy), gdzie lokalne społeczności współdecydują o tematach, a transparentność finansowania i otwartość na współpracę budują długotrwałe zaufanie.

• Demokratyzacja procesu redakcyjnego – głos mają nie tylko dziennikarze, ale i czytelnicy.
• Wspólne śledztwa – dziennikarze i społeczność pracują razem nad treściami.
• Otwarte raporty finansowe i jawność partnerstw.
• Cyfrowe narzędzia do wspólnego zbierania i weryfikacji informacji.

Wspólny mianownik: współodpowiedzialność za informację i jej wpływ na lokalną rzeczywistość.

Twój dziennik, twoje zasady: manifest niezależności i praktyczny przewodnik na start

Checklist: czy jesteś gotowy na własny dziennik?

Nie każdy musi być wydawcą, ale jeśli zastanawiasz się, czy to droga dla Ciebie, odpowiedz sobie szczerze:

1. Czy masz jasno określoną misję i odbiorców?
2. Czy jesteś gotowy na regularną, systematyczną pracę przez dłuższy czas?
3. Czy masz pomysł na tematykę, która wnosi nową jakość?
4. Czy potrafisz współpracować i przyjmować konstruktywną krytykę?
5. Czy znasz podstawy prawa prasowego i RODO?
6. Czy masz plan na promocję i monetyzację, który nie koliduje z Twoją autentycznością?
7. Czy jesteś gotowy na porażki i kryzysy – i umiesz wyciągać z nich wnioski?

Szybki przewodnik po błędach, które rujnują każdy start

• Brak jasno zdefiniowanego celu – chaotyczna tematyka zniechęca odbiorców.
• Niedocenianie kwestii prawnych – błędy formalne mogą zakończyć projekt szybciej niż myślisz.
• Ignorowanie feedbacku – zamknięcie się na sugestie to prosta droga do bańki informacyjnej.
• Zbyt szybka monetyzacja – pogoń za pieniędzmi kosztem jakości kończy się utratą zaufania.
• Brak konsekwencji – nieregularność publikacji to cichy zabójca każdego dziennika.

Najlepszą obroną jest świadomość własnych słabości i ciągłe uczenie się na błędach – swoich i cudzych.

Co dalej? Twoje pierwsze kroki po przeczytaniu tego artykułu

Jeśli doczytałeś do tego miejsca, już zrobiłeś pierwszy krok ku niezależności. Zacznij od analizy lokalnych potrzeb – porozmawiaj z sąsiadami, zrób ankietę online, załóż notatnik pomysłów. Następnie wybierz platformę, która najlepiej pasuje do Twojego stylu pracy – nie bój się testować, pytać i szukać wsparcia w społeczności. Buduj relację z czytelnikami od samego początku, bądź transparentny i nie bój się zmian. Pamiętaj, że każda porażka to krok bliżej do sukcesu, a niezależność nie polega na byciu samotnym, lecz na byciu wiernym swoim wartościom.

Na koniec: jeśli czujesz, że czas na Twój własny dziennik wiadomości, sięgnij po narzędzia, które wyprzedzają epokę – wykorzystaj AI, buduj sieć współpracowników, bądź głosem, który naprawdę ma znaczenie. Twój dziennik, Twoje zasady. Do dzieła.